Dobre praktyki w ocenach oddziaływania na środowisko obiektów energetyki jądrowej

Ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U.2021.1484 t.j.) wymienia ponadto takie obiekty jak:

• zakład wzbogacenia izotopowego,
• zakład wytwarzania paliwa jądrowego,
• zakład przerobu wypalonego paliwa jądrowego,
• przechowalnik wypalonego paliwa jądrowego,
• obiekt do przechowywania odpadów promieniotwórczych,
• zakład do wydobywania rud uranu i toru ze złóż i do ich wstępnego przetwarzania,
• składowisko odpadów promieniotwórczych.

Obiekty energetyki jądrowej, a ocena oddziaływania na środowisko

      Każdy z wymienionych obiektów, podobnie jak obiekty infrastrukturalne warunkujące realizacje oraz funkcjonowanie obiektów jądrowych wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Zarządzanie ocenami oddziaływania na środowisko kolejnych siłowni lub innych obiektów jądrowych jest wieloetapowym, iteracyjnym procesem, powiązanym z postępem każdego projektu, awansowaniem rozwiązań technicznych itp. Proces oceny oddziaływania wszczynany jest na etapie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dokumentów polityki rozwoju poziomu krajowego. Dalszym krokiem w odniesieniu do inwestycji celu publicznego, w tym energetyki jądrowej na poziomie wojewódzkim są: strategia rozwoju regionalnego oraz wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego, dla których opracowuje się prognozy oddziaływania na środowisko oraz przeprowadza procedurę strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

      Iteracyjny proces OOS elektrowni jądrowej z udziałem społeczeństwa i interesariuszy na różnych etapach przygotowania inwestycji powinien umożliwiać identyfikację różnego rodzaju problemów oraz modyfikację projektów z uwzględnieniem zasad rozwoju zrównoważonego. Dotyczy to m.in. dwuetapowego postępowania OOS dla przedsięwzięcia (w przypadku obiektu EJ z inwestycjami towarzyszącymi) na etapie pozyskiwania decyzji środowiskowej, a następnie na etapie pozwolenia na budowę.

Proces tworzenia oceny oddziaływania na środowisko

      Proces oceny oddziaływania na środowisko wiążę się ściśle z procedurami lokalizacji elektrowni jądrowej. Złożoność problemu lokalizacji kolejnych EJ w przestrzeni kraju została zdefiniowana już w ubiegłym stuleciu m.in. w Ekspertyzie Polskiej Akademii Nauk (1987) Energetyka Jądrowa w Polsce. Wynika to np. z:

• relacji EJ z otoczeniem o nieporównywalnych kryteriach (w tym niemierzelanych lub niemożliwych do skwantyfikowania),
• potrzeby wariantowania założeń funkcjonalno-technicznych w zakresie technologii reaktorowej, mocy, systemu chłodzenia, źródła poboru wody i in.,
• ograniczeń lokalizacyjnych nowych linii przesyłowych 400 kV,
• konieczność uwzględnienia różnych „wymiarów” przestrzeni (krajowego, regionalnego, ponadlokalnego, miejscowego),
• długiego okresu funkcjonowania EJ,
• uwzględniania wszystkich faz „życia” EJ: przygotowania, budowy, rozruchu, funkcjonowania, wyłączenia i likwidacji (łącznie ponad 100 lat),

Kluczowe etapy procesu tworzenia oceny oddziaływania na środowisko dla obiektu energetyki jądorwej

      Kluczowymi kwestiami procesu OOS, specyficznymi dla obiektu EJ są m.in.:

• inwestycje towarzyszące, w tym trasowanie linii elektroenergetycznych i tras komunikacyjnych (drogowych, kolejowych, wodnych),
• bezpieczeństwo funkcjonowania krytycznej infrastruktury elektroenergetycznej, której elementem jest EJ,
• bezpieczeństwo jądrowe,
• bezpieczeństwo zdrowotne i żywnościowe,
• bezpieczeństwo informacyjne,
• bezpieczeństwo militarne,
• zaplanowanie stref bezpieczeństwa z planami ich zagospodarowania,
• planowanie kryzysowe,
• analiza ryzyk różnego rodzaju awarii i katastrof oraz potencjalnych skutków środowiskowych,
• gospodarowanie odpadami promieniotwórczymi,
• następstwa postępujących, planowanych, prawdopodobnych i niezamierzonych zmian w przestrzeni bliższego i dalszego otoczenia EJ.

Wybór lokalizacji dla obiektu energetyki jądrowej

      Podstawą wyboru lokalizacji obiektów energetyki jądrowej powinien być układ lokalizacyjny, stanowiący zbiór potencjalnych lokalizacji, najmniej kolizyjnych ze środowiskiem przyrodniczym i społecznym oraz zagospodarowaniem przestrzennym. Układ lokalizacyjny powinien odzwierciedlać uwarunkowania wynikające z cech obiektu jądrowego, specyficznych w poszczególnych fazach jego istnienia, zróżnicowania przestrzennego, zmiennego w czasie potrzeb energii elektrycznej oraz zrównoważonego rozwoju Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Układ lokalizacyjny energetyki jądrowej powinien umożliwiać rozmieszczenie elektrowni jądrowych w przestrzeni kraju poprzez podejmowanie kolejnych decyzji lokalizacyjnych albo opracowanie koncepcji rozmieszczenia jądrowych źródeł energii („dużych” i SMR-ów) w określonym horyzoncie czasu, zgodnie z długookresową polityką przestrzenną państwa.

Konkludując należy podkreślić, że:

• rozwój energetyki jądrowej stanowi najważniejsze wyzwanie polityki przestrzennej kraju I połowy XXI stulecia,
• Program Rozwoju Energetyki Jądrowej 2050 PLUS powinien wynikać z długookresowej strategii rozwoju kraju,
• strategiczna OOS dla PREJ 2050 PLUS powinna nawiązywać do ustaleń dokumentów polityki rozwoju na poziomie krajowym,
• rozmieszczenie inwestycji z sektora energetyki jądrowej powinno być skorelowane z rozwojem regionalnym, w tym planami zagospodarowania przestrzennego województw, podlegających obligatoryjnie procedurom SOOS,
• planowany rozwój energetyki jądrowej to również wyzwanie dla całego krajowego systemu ocen oddziaływania na środowisko od poziomu strategicznego do oceny konkretnych rozwiązań projektowych,
• iteracyjne procedury OOS przedsięwzięć sektora energetyki jądrowej łącznie z inwestycjami towarzyszącymi powinny cechować się wariantowością podejścia oraz uwzględnieniem wszystkich znaczących wpływów,
• procedury OOS przedsięwzięć sektora energetyki jądrowej powinny cechować się szerokim uspołecznieniem.

Tworzenie ocen oddziaływania na środowisko i konsulting środowiskowy

Sporządzanie ocen oddziaływania na środowisko to tylko jeden z etapów przygotowywania dokumentacji środowiskowej. Jako Eko-Konsult realizujemy opracowania na wszystkich etapach przygotowania inwestycji przemysłowych i infrastrukturalnych. Zapraszamy do zapoznania się z pozostałymi obszarami, w których możemy Państwu pomóc - pełna oferta konsultingu środowiskowego.