Ogień pod kontrolą - wstęp do analizy zagrożeń pożarowych i wybuchowych w obiektach przemysłowych

W nowoczesnych technologiach produkcyjnych, branż takich jak chemiczna, petrochemiczna, wydobywcza, energetyczna, spożywcza oraz wielu innych, w których wykorzystuje się substancje o właściwościach palnych bądź wybuchowych, konieczne jest stosowanie odpowiednich zabezpieczeń zapobiegających lub minimalizujących skutki powstania pożaru lub wybuchu. Ryzyko wystąpienia takich zdarzeń oraz skala ich skutków, skłaniają do podejmowania działań prewencyjnych i wdrażania specjalistycznych analiz.

Świadomość występowania w zakładzie zagrożeń związanych z możliwością powstania pożaru lub wybuchu powinna być bodźcem do wprowadzania procedur prewencyjnych, a analiza zagrożeń pożarowych i wybuchowych daje początek takim działaniom.

Co kryje się pod pojęciem „zagrożenie”?

Aby zrozumieć czym jest analiza zagrożeń pożarowych i wybuchowych warto przyjrzeć się terminologii. Zagrożenie to możliwość powstania określonych strat, w skutku zajścia pojedynczego, niepożądanego zdarzenia w układzie człowiek – technika – środowisko. Idąc tym tropem można rozwijać znaczenie kolejnych pojęć:

Zagrożenie pożarem – to możliwość powstania niekontrolowanego procesu spalania w wyniku wzajemnego oddziaływania czynników w tzw. trójkącie spalania, czyli materiału palnego, bodźca inicjującego zapłon jakim może być np. iskra oraz powietrza.

Zagrożenie wybuchem – intepretowane jest jako możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych materiałów stałych; w różnych warunkach, mieszanin z powietrzem, które w obecności bodźca inicjującego zapłon takiego jak (iskra, łuk elektryczny czy osiągnięcie temperatury samozapłonu) wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienie.

Właściwa identyfikacja czynników zagrożenia przyczynia się do wzrostu poziomu bezpieczeństwa ludzi oraz ograniczenia strat materialnych

Jak wspomniano, analiza zagrożeń pożarowych i wybuchowych jest elementem inicjującym działania związane z szeroko rozumianą prewencją przeciwpożarową. Rozpatruje się możliwości powstania określonych strat po wystąpieniu pożaru i/lub wybuchu w danym obiekcie. Jest to rozbudowana procedura, w której bada się obiekt lub instalację oraz warunki, w jakich funkcjonuje bądź ma funkcjonować (analiza na etapie projektu). Analiza polega przede wszystkim na rozpoznaniu potencjalnych źródeł zagrożeń oraz obszarów ich występowania. W efekcie wskazuje się możliwości oraz dobiera odpowiednie środki przeciwdziałania zidentyfikowanym zagrożeniom.

Prosty schemat prowadzenia analizy, z podziałem na etapy (kroki postępowania):

Świadomość istnienia w obiektach zagrożeń związanych z możliwością powstania pożaru lub wybuchu powinna dostarczyć bodźców inicjujących działania prewencyjne. Analizę zagrożeń można traktować jako inicjatora działań związanych szeroko rozumianą prewencją przeciwpożarową mającego wpływ na projektowaną jak i istniejącą infrastrukturę przemysłową.

Autor: Aleksandra Tracz-Gburzyńska