EHAZOP – metoda uszyta na miarę

Bezpieczeństwo zasilania procesów produkcyjnych w energię elektryczną

Każdy eksploatowany obiekt techniczny niesie ze sobą ryzyko wystąpienia różnych zdarzeń awaryjnych. Są one z kolei związane z określonymi skutkami dla personelu czy środowiska. Mogą także dotyczyć strat materialnych i finansowych. Aby optymalnie zabezpieczyć się przed możliwością ich wystąpienia, w pierwszej kolejności należy te zdarzenia zidentyfikować i być świadomym ich istnienia - oczywiście najlepiej jeszcze na etapie projektowym, gdy relatywnie łatwo wprowadzić zmiany.

Sprawdzona metoda – analiza HAZOP

W celu identyfikacji potencjalnych zagrożeń i problemów stosuje się odpowiednio dobrane metody, takie jak np. dobrze znaną analizę HAZOP (ang. Hazard and Operability Study). Ta dość mocno sformalizowana metoda pozwala na szczegółowe przebadanie systemu pod kątem wystąpienia odchyleń procesowych. Analiza przebiega tak: dzieli się obiekt na mniejsze części (tzw. węzły analityczne) i dla każdej z nich identyfikuje się możliwość wystąpienia odchyleń dotyczących bezpośrednio parametrów fizycznych odpowiadających prowadzonemu procesowi. Mowa tu np. o braku przepływu, wzroście czy spadku ciśnienia, temperatury czy też poziomu. Lista parametrów różni się oczywiście w zależności od obiektu, który jest analizowany.

Przejście tej ścieżki analitycznej pozwala na minimalizację możliwości przeoczenia jakiegoś istotnego odchylenia, które mogłoby się wiązać z wystąpieniem niepożądanych skutków. Dodatkowym atutem tego typu analizy jest interdyscyplinarne podejście, czyli uczestnictwo specjalistów w wybranych dziedzinach wiedzy. Przy wsparciu doświadczonego moderatora tej dyskusji, czyli tzw. przewodniczącego sesji, analiza HAZOP daje bardzo dobre wyniki, co przekłada się na odpowiednio dobrany system zabezpieczeń takiego obiektu oraz jego późniejszą bezpieczną eksploatację.

Sytuacje poza zakresem analizy HAZOP

Wcześniej wspomniano o fazie projektowej, w której identyfikacja i analiza zagrożeń jest niezmiernie ważna. Ale analiza tego typu może dotyczyć także już pracujących obiektów. Co więcej, doświadczenie zebrane podczas ich eksploatacji, znacznie pomóc może w zrozumieniu przebiegu identyfikowanych scenariuszy awaryjnych.   

Są jednak pewne sytuacje awaryjne, które wychodzą poza zakres tej analizy. Mowa tu na przykład o zdarzeniach związanych z zanikiem zasilania w energię elektryczną. Przyczyny jego wystąpienia mogą być bardziej złożone.

Czym jest analiza EHAZOP?

Korzystając z doświadczenia zebranego w trakcie realizacji setek analiz bezpieczeństwa procesowego i funkcjonalnego, a także w odpowiedzi na potrzeby klientów, specjaliści z firmy EKO-KONSULT (Grupa Technologiczna ASE) opracowali i wdrożyli odpowiednio dopasowaną pod to zagadnienie metodę analityczną.

Jest to zmodyfikowana metoda identyfikacji zagrożeń o nazwie EHAZOP (ang. Electrical HAZOP). Została stworzona właśnie z myślą o analizie potencjalnych zagrożeń związanych z awarią zasilania w energię elektryczną każdego zakładu produkcyjnego. Analiza EHAZOP nie bada bezpośrednio odchyleń procesowych, ale przystosowana została do charakterystyki występowania zdarzeń awaryjnych w sieciach dystrybucji energii elektrycznej. Ma na celu identyfikację odchyleń parametrów związanych z tego typu systemami.

W odróżnieniu od zwykłej analizy, EHAZOP wykonywana jest przy użyciu odpowiednio dobranego zestawu słów kluczowych, opisujących odchylenia od założonych warunków operacyjnych źródła zasilania (np. opisujących odchylenia takie jak zanik napięcia). W trakcie analizy badane są poszczególne części procesu dystrybucji energii elektrycznej w obrębie zakładu. Określa się czy odchylenia wybranych parametrów elektrycznych mogą mieć negatywny wpływ na bezpieczne i efektywne prowadzenie procesów produkcyjnych.

Pewne i bezpieczne zasilanie w energię elektryczną

Wartością dodaną do tej analizy jest także aspekt przebadania bezpieczeństwa obsługi i eksploatacji poszczególnych obiektów i systemów energetycznych. Tak jak w podstawowej metodzie, jeśli zidentyfikowane zostaje wiarygodne odchylenie, bada się jego możliwe przyczyny, skutki oraz przewidziane zabezpieczenia. Można także na tym etapie wykonać ocenę ryzyka, bazującą na określonych kryteriach akceptowalności ryzyka.

Na tej podstawie, wszędzie tam, gdzie ocena scenariusza to zakłada, uzgadniane są rekomendacje dotyczące wprowadzenia dodatkowych działań zabezpieczających. Mając na uwadze jak ważnym elementem procesów produkcyjnych jest pewne i bezpieczne ich zasilanie w energię elektryczną, wykonanie analizy zagrożeń dla tego typu systemu niesie ze sobą korzyści na wielu płaszczyznach optymalnego zarządzania produkcją i jej bezpieczeństwem. 

Autor: Tomasz Barnert