Czy zbiorniki oleju napędowego lub grzewczego mogą stwarzać ryzyko wybuchu?

To na pierwszy rzut oka proste pytanie, natomiast jest często stawiane przez użytkowników takich zbiorników. Są to często zbiorniki magazynujące zapas paliwa do systemów ogrzewania lub paliwo do awaryjnego zasilania agregatu prądotwórczego. Niepewność odpowiedniego zastosowania przepisów Atex może wynikać z faktu, że w różnych zakładach przemysłowych spotykane są różne podejścia do tej problematyki. Spotykamy zbiorniki z olejem opałowym, które posiadają sklasyfikowane strefy zagrożenia wybuchem i zastosowane w związku z tym zabezpieczenia m.in: opracowany Dokument zabezpieczenia Przed Wybuchem, urządzenia w wykonaniu ATEX, ochrona przed elektrycznością statyczną, ochrona odgromowa, przerywacz płomienia itd.

Spotykamy również zbiorniki całkowicie nie chronione przed zagrożeniem wybuchowym, gdzie zagrożenia wybuchem w ogóle nie analizowano lub w ocenie zagrożenia wybuchem zastosowano ogólnikowe stwierdzenie, że ciecz jest znacznie poniżej temperatury zapłonu i nie ma w związku z tym zagrożenia. Osoba, która na co dzień nie zajmuje się tematyką Atex może odczuwać pewien dysonans związany z obserwacją tak dalece różnego podejścia. Postanowiliśmy nieco rozjaśnić te wątpliwości.

Faktem jest, że ciecz palna przechowywana w temperaturze odpowiednio poniżej temperatury zapłonu tej cieczy nie wytwarza atmosfer wybuchowych. Dla oleju opałowego temperatura zapłonu to ok. 56 ^oC - w zależności od typu oleju. Pomniejszając temperaturę zapłonu o margines bezpieczeństwa 15 ^oC otrzymujemy bezpieczną temperaturę przechowywania cieczy równą ok 41 ^oC. Wtedy atmosfery wybuchowe od par cieczy nie powstają.

Ale czy  dopuszczalna temperatura cieczy w zbiorniku na pewno nie zostanie przekroczona?

Odpowiedź na to pytanie nie tak oczywista, jakby się wydawało. Publikacje branżowe, a także dane z obiektów wskazują, że w określonych warunkach, w tym przy wysokim nasłonecznieniu,  jest możliwość przekroczenia bezpiecznej temperatury. W wielu przypadkach sklasyfikowanie stref zagrożenia wybuchem może być zatem uzasadnione. Zważywszy na fakt, że wiąże się to dalszymi konsekwencjami finansowymi i organizacyjnymi Pracodawcy powinni rozważać również inną ścieżkę postępowania.   Z praktycznego doświadczenia wynika, że zbiorniki odpowiednio zaizolowane termicznie lub osłonięte przed promieniowaniem słonecznym nie nagrzewają się do niebezpiecznej temperatury. Zastosowanie środków ochronnych przed nagrzewaniem się zbiornika musi oczywiście być odpowiednio kontrolowane poprzez aparaturę kontrolno-pomiarową wyposażoną w funkcję alarmowania od zbyt wysokiej temperatury.

Oprócz temperatury cieczy, jest jeszcze kilka innych kwestii, które należy rozważyć oceniając możliwość wystąpienia atmosfer wybuchowych, np. możliwość tworzenia mgieł olejowych w trakcie załadunku oleju do zbiorników. Podsumowując, jeśli mamy w miejscu pracy zbiornik z olejem grzewczym lub napędowym i jest on zlokalizowany na zewnątrz, to musimy poddać go szczegółowej ocenie.

Niestety w wielu opracowaniach zdarzają się stwierdzenia o braku stref zagrożenia wybuchem bez dokonania głębszej analizy. Najlepiej zlecić wykonanie oceny zagrożenia wybuchem doświadczonej firmie, która zweryfikuje poziom bezpieczeństwa w danej sytuacji.

Autor: Rafał Sieńko