Sekcja Ładu Przestrzennego Polskiego Klubu Ekologicznego

APEL O ODPOWIEDZIALNĄ GOSPODARKĘ PRZESTRZENNĄ W POLSCE

DROGI NAPRAWY

Przebudowa gospodarki przestrzennej i planowania przestrzennego w Polsce to wielkie zadanie społeczno-ekonomiczne i trudny proces polityczny, ale konieczny dla sprostania wyzwaniom przyszłości. Celem głównym tej przebudowy jest nie tylko usunięcie patologii, wad lub naprawa błędów (chociaż to jest konieczne i oczywiste), ale:

• stworzenie modelu systemowego gospodarki i planowania przestrzennego, co jest sprawą niezwykle pilną,
• zintegrowane uporządkowanie całej gospodarki i planowania przestrzennego oraz polityki przestrzennej,
• uporządkowanie prawne (ważne ale nie jedyne) polegające na skoordynowaniu wszystkich, obecnie niespójnych aktów prawnych, związanych z "przestrzennictwem",
• zapewnienie wyegzekwowania prawidłowości postępowania.

Zmiany w gospodarce przestrzennej powinny dotyczyć także innych, pozaprawnych form działania, wśród których na plan pierwszy wysuwa się szeroka edukacja społeczna i zawodowa, a następnie przemiany organizacyjne i instytucjonalne.

Rekonstrukcja - i to gruntowna gospodarki i planowania przestrzennego w Polsce jest zadaniem złożonym, żmudnym, wymaga czasu i konsekwencji, ale powinna być podjęta jak najpilniej - już obecnie ze względu na skalę destrukcji i zaniedbań. Naprawa ta powinna obejmować równocześnie obszary następujące: prawo, instytucje wszystkich szczebli zaczynając od urzędów centralnych, kadry fachowe zarówno w planowaniu jak i w zarządzaniu i administracji, politykę, sferę społeczno-kulturalną, edukację i kształtowanie świadomości społecznej (w tym partycypację społeczną), oraz gospodarkę, finanse, a także naukę i współpracę międzynarodową. Za właściwy kształt, rangę i rozwój gospodarki przestrzennej i planowania przestrzennego odpowiedzialność ponoszą podmioty – w tym głównie władze centralne i samorządy terytorialne. Dlatego niezwykle istotne jest umocowanie polityczne tej dziedziny – włącznie z odpowiednim zapisem w konstytucji, określającym wzajemne relacje między nimi. Skoro dziedzina ta musi mieć "profil resortowy" to powinna być usytuowana razem z Ministerstwem Środowiska, jednak lepszym rozwiązaniem jest podległość bezpośrednio – całemu rządowi. Za właściwy kształt, rangę i rozwój gospodarki przestrzennej i planowania przestrzennego odpowiada także całe społeczeństwo, jego organizacje, stowarzyszenia, grupy, jak i jednostki. Jedną z takich organizacji jest Towarzystwo Urbanistów Polskich.

Naprawa gospodarki przestrzennej wymaga podjęcia takich głównych działań jak :

• monitorowanie zmian w strukturach przestrzennych, w sferze regulacji prawnej, zmian układu decyzyjnego,
• diagnozowanie stanu zagospodarowania przestrzenni,
• zapewnienie ciągłości badań naukowych,
• zapewnienie ciągłości planowania (w tym: obserwacje, analizy, oceny, prognozowanie, programowanie),
• kontrola decyzji planistycznych i ich zasadności – na wszystkich szczeblach planowania.